Blog

W dniach 29-31 maja 2023 r. w Gdańsku odbyła się XIV Międzynarodowa Konferencja Bezpieczeństwa Ruchu Drogowego GAMBIT 2023, w której wzięli udział eksperci Centrum Kompetencji Pojazdów Autonomicznych i Połączonych Instytutu Transportu Samochodowego (CK:PAP). Dr Ewa Odachowska-Rogalska, psycholog transportu ITS, wystąpiła z prezentacją pt.: „Niebezpieczne zachowania w ruchu drogowym – nowe trendy”, w której zwróciła uwagę na obserwowane zmiany w podejściu do badań nad zachowaniem kierowców i wykorzystanie wiedzy na temat pojazdów autonomicznych w ograniczaniu zachowań ryzykownych na drodze.

Ekspertka CK:PAP odniosła się także do kwestii automatyzacji pojazdów, jako szansy na zniwelowanie wpływu ograniczeń ludzkich na niebezpieczne zdarzenia drogowe, ponieważ liczba informacji przetwarzanych jednocześnie, w przypadku człowieka, jest ograniczona. Dynamiczna sytuacja na drodze wymaga od kierowcy umiejętności podejmowania wielu decyzji w bardzo krótkim czasie, niejednokrotnie pod wpływem emocji. Spostrzeganie znaków, przedmiotów, zdarzeń i osób w trakcie prowadzenia pojazdu wymaga dużej sprawności percepcyjnej. Algorytm pojazdu zautomatyzowanego umożliwia natomiast selekcję informacji z wykorzystaniem mechanizmu ich redukcji. Szybkość podejmowania decyzji oraz postrzegania wszystkich sygnałów i bodźców pochodzących z otoczenia, przestają stanowić problem w przypadku pojazdów w pełni zautomatyzowanych. Pozostaje jednak pytanie, jak pojazd autonomiczny zachowa się w sytuacji nietypowej, której rozwiązania algorytm nie przewidział – mówiła dr Ewa Odachowska-Rogalska.

Wdrażanie pojazdów zautomatyzowanych dostarcza także nowych spostrzeżeń. W prezentacji zwrócono uwagę, że obserwuje się pewne problemy związane z koniecznością transferu kontroli podczas korzystania ze zautomatyzowanych systemów lub funkcji. Nieprzewidziana i nagła konieczność przejęcia kontroli nad pojazdem, następująca pod presją czasu, wiąże się z dużym obciążeniem kierowcy. W sytuacjach krytycznych na drodze, podczas korzystania z częściowej automatyzacji, u kierowców obserwuje się gorsze parametry jazdy (tj. dłuższe czasy reakcji, kolizje lub wypadki), niż w warunkach prowadzenia manualnego. Ponadto z przejęciem kontroli nad pojazdem w nieoczekiwanych, krytycznych sytuacjach kierowcy radzą sobie znacznie gorzej, gdy mają wysoki poziom zaufania do systemu. Badania pokazują, że gdy kierowca był uważny, a konieczność przejęcia kontroli była przewidywalna i oczekiwana, odzyskanie właściwej kontroli nad pojazdem trwało średnio 10 sekund, natomiast w warunkach rozproszonej uwagi czas reakcji wydłużał się niemal 3 – 4 krotnie.

***

• Pomimo licznych kampanii ok. 90% wypadków powodowanych jest niewłaściwym zachowaniem człowieka.
• Pojazdy wyposażone w systemy automatyzujące jazdę, to duża szansa na zwiększenie poziomu bezpieczeństwa ruchu drogowego.
• Bezpieczne wdrożenie pojazdów wysoce zautomatyzowanych wymaga wypracowania odpowiednich kompetencji, świadomości i akceptacji, zarówno obecnych, jak i przyszłych użytkowników.
• Konieczne jest prowadzenie kampanii społecznych, rozbudowanych szkoleń kierowców, a także psychoedukacji uwzględniającej ograniczenia jednostki oraz edukacji wczesnoszkolnej i wychowania komunikacyjnego.

Źródło:
Odachowska-Rogalska E., Prezentacja pt.: „Niebezpieczne zachowania w ruchu drogowym – nowe trendy”.