Blog

Możliwość swobodnego przemieszczania się to jedna z ważniejszych potrzeb człowieka. W odniesieniu do osób z niepełnosprawnością, zarówno kierowców, jak i pasażerów, zmniejszanie poziomu zaangażowania innych osób w realizację przewozu, pozwala na budowanie poczucia swobody, niezależności i samodzielności w zakresie przemieszczania się.

Pomimo podejmowania działań mających na celu poprawę mobilności osób z niepełnosprawnością fizyczną i rozwojową, transport który powinien być łatwo dostępny, wciąż dla wielu osób stanowi barierę utrudniającą codzienne funkcjonowanie.

Zaspokojenie potrzeb transportowych osób z różnego rodzaju niepełnosprawnościami to wyzwanie dla producentów, ponieważ wymaga przystosowania pojazdu do konkretnych potrzeb, w szczególności w zakresie ułatwienia wsiadania i wysiadania oraz obsługi urządzeń sterujących pojazdem.

Osoby z niepełnosprawnością, nawet jeśli nie kierują pojazdem, potrzebują stosownych adaptacji umożliwiających im podróż. Producenci pojazdów zautomatyzowanych i autonomicznych mogą realnie wpłynąć na komfort życia osób z niepełnosprawnościami, uwzględniając ich potrzeby już na etapie projektowania i produkcji pojazdów (udogodnienia związane z wjazdem/zjazdem i umiejscowieniem wózka inwalidzkiego w pojeździe, zapewnienie łatwej dostępności klamek, zabezpieczeń i schowków, możliwość sterowania głosem, technologie asystujące dla osób słabowidzących lub niewidomych).

Niemniej jednak, stosowane obecnie w pojazdach zautomatyzowane systemy i funkcje mogą okazać się bardzo pomocne dla osób z niektórymi rodzajami niepełnosprawności, nawet bez konieczności wcześniejszego, dodatkowego przystosowywania pojazdu. Przykładem może być asystent parkowania, udogodnienie ułatwiające korzystanie z pojazdu, szczególnie dla grupy osób z dysfunkcjami motorycznymi w obrębie tułowia. Funkcje automatycznego sterowania, takie jak adaptacyjny tempomat ACC (ang. Adaptive Cruise Control) mogą wspomagać przejazdy na długich dystansach większości osób ze wszystkich grup dysfunkcji, ponieważ odciążają osobę kierującą w zakresie stałego używania rąk i nóg.

Zastosowanie częściowej automatyzacji (poziom 3 wg SAE) np. w warunkach charakterystycznych dla ruchu miejskiego i jest ułatwieniem dla grupy osób u których ruch kończyn powoduje dolegliwości bólowe lub nasila poczucie zmęczenia. Z drugiej strony konieczność zachowania skupienia i gotowość do przejęcia kontroli nad pojazdem może być w wyższym stopniu obciążająca psychicznie niż nieprzerwane prowadzenie samochodu.

W przypadku wyższych poziomów automatyzacji (poziom 4 wg SAE), przejmowanie funkcji przez pojazd przynosi korzyści polegające na możliwości odpoczynku fizycznego oraz psychicznego kierowcy, który nie musi przez cały czas czuwać. Przy 5 stopniu automatyzacji wg SAE, w pojeździe nie ma osoby kierującej, mobilność osób z niepełnosprawnościami może być zapewniona w stopniu całkowitym.

Pojazdy o wysokim stopniu zautomatyzowania, w których nie jest wymagana obecność kierowcy będą umożliwiać przejazd osobie lub grupie osób z różnego rodzaju dysfunkcjami (osobom niewidomym, niedowidzącym, niepełnosprawnym ruchowo lub intelektualnie), co może przyczynić się do zmniejszenia wykluczenia społecznego oraz poprawy w zakresie samodzielnego funkcjonowania takich osób. W zależności od klasyfikacji poziomów automatyzacji pojazdów różne są rozwiązania ułatwiające mobilność osobom z niepełnosprawnościami i różna ich przydatność do ułatwienia mobilności wspomnianej grupie użytkowników.

Wyposażanie pojazdów w zautomatyzowane funkcje przekłada się na poprawę bezpieczeństwa w ruchu drogowym, a zastosowanie rozwiązań nakierowanych na potrzeby osób z różnymi rodzajami niepełnosprawności, pozwoli także na zwiększenie funkcjonalności i komfortu użytkowania pojazdu, dzięki czemu pojazdy mogą być dostosowane do potrzeb i przydatne dla większej liczby użytkowników.

Zautomatyzowane systemy jazdy w pojazdach oraz pojazdy autonomiczne mogą przyczynić się do poprawy w zakresie realizacji potrzeb związanych ze swobodnym przemieszczaniem się osób z różnymi rodzajami niepełnosprawności. Wymaga to jednak wdrażania w pojazdach rozwiązań o charakterze innowacyjnym, w szczególności takich, które będą powodować jak najmniejsze obawy związane z ich używaniem.

***

Zachęcamy do lektury publikacji pt. „Skuteczność urządzeń adaptacyjnych dedykowanych kierowcom i pasażerom z niepełnosprawnościami ruchowymi”, w której omówione zostały rozwiązania ułatwiające mobilność osób z dysfunkcjami narządów ruchu, w tym także kwestie wykorzystania w przyszłości rozwiązań, jakie oferuje mobilność autonomiczna.

Publikacja jest nieodpłatnie udostępniona na portalu Polskiego Obserwatorium Bezpieczeństwa Ruchu Drogowego ITS (POBR)